Leximi i një grafiku të aksioneve mund të duket si diçka e ndërlikuar në fillim, sidomos për ata që nuk kanë përvojë në tregjet financiare. Megjithatë, nëse e shikon si një histori që tregon se çfarë ka ndodhur me çmimin e një kompanie gjatë kohës, atëherë gjërat bëhen më të thjeshta. Një grafik i aksioneve është thjesht një mjet vizual që tregon se si është lëvizur çmimi – herë ngjitet lart, herë bie poshtë – dhe kjo ndihmon investitorët të kuptojnë nëse aksioni ka qenë i qëndrueshëm apo i paqëndrueshëm, në rritje apo në rënie.
Të kuptuarit e një grafiku nuk është vetëm për profesionistët e bursës. Edhe një investitor i zakonshëm, madje edhe dikush që thjesht dëshiron të ndjekë një kompani të preferuar, mund të mësojë të lexojë këto grafikë dhe të marrë vendime më të informuara.
Elementët kryesorë të një grafiku të aksioneve
1. Aksi horizontal dhe vertikal
Në çdo grafik të aksioneve, zakonisht do të shohësh dy akse:
- Aksi horizontal (X) tregon kohën – kjo mund të jetë në ditë, javë, muaj apo vite, në varësi të periudhës që ke zgjedhur të shikosh.
- Aksi vertikal (Y) tregon çmimin e aksionit në atë periudhë.
Për shembull, nëse sheh një grafik ku nga e majta në të djathtë ka datat e muajit të kaluar dhe lart e poshtë ka çmimet nga 5 deri në 10 euro, atëherë çdo pikë në grafik tregon çmimin e aksionit në një datë të caktuar.
2. Llojet e grafikëve
Grafikët e aksioneve mund të paraqiten në disa forma:
- Grafik linear – thjesht një vijë që lidh çmimet gjatë kohës. Ky është më i thjeshti për t’u kuptuar.
- Grafik me shufra (bar chart) – çdo shufër tregon çmimin minimal, maksimal dhe çmimin e mbylljes për një periudhë të caktuar.
- Grafik me qirinj (candlestick chart) – ky është shumë popullor tek investitorët sepse tregon jo vetëm çmimin e hapjes dhe mbylljes, por edhe luhatjet brenda ditës. “Qirinjtë” mund të jenë të gjelbër (çmimi është rritur) ose të kuq (çmimi ka rënë).
Nëse je fillestar, mund të fillosh me grafikët linearë dhe më pas, me kohë, të mësohesh edhe me format e tjera më të detajuara.
3. Çmimi i hapjes, mbylljes dhe luhatjet
Çdo ditë tregtare ka një çmim hapjeje (sa kushtonte aksioni kur filloi tregtimi) dhe një çmim mbylljeje (sa kushtonte kur tregu u mbyll).
- Nëse çmimi i mbylljes është më i lartë se ai i hapjes, kjo zakonisht shihet si një sinjal pozitiv.
- Nëse është më i ulët, është një sinjal negativ.
Gjithashtu, gjatë ditës, çmimi mund të ketë luhatje të mëdha ose të vogla. Këto luhatje tregojnë se sa e qëndrueshme është një aksion.
4. Vëllimi i tregtimit (Volume)
Poshtë grafikut, shpesh shfaqen kolona që tregojnë vëllimin e tregtimit – sa aksione janë blerë dhe shitur atë ditë.
Një vëllim i lartë shpesh tregon që ka shumë interes për atë aksion, qoftë sepse ka lajme pozitive, qoftë sepse ka pasur diçka negative.
Shembull: Nëse një kompani shpall fitime shumë të larta, mund të shohësh një ditë me rritje të madhe çmimi dhe vëllim shumë të lartë tregtimi.
5. Trendet – rritje, rënie dhe qëndrueshmëri
Kur shikon një grafik për disa javë ose muaj, mund të dallosh modele:
- Trend rritës – kur çmimi në përgjithësi po ngjitet.
- Trend rënës – kur çmimi në përgjithësi po bie.
- Trend i qëndrueshëm – kur çmimi luhatet pak, pa ndryshime të mëdha.
Njohja e trendeve ndihmon për të parashikuar nëse një aksion mund të vazhdojë të rritet ose jo, megjithëse nuk ka garanci të plotë.
Si të lexoni një grafik hap pas hapi
- Zgjidh periudhën e kohës – a do të shohësh lëvizjet e fundit (1 javë, 1 muaj) apo ecurinë afatgjatë (1 vit, 5 vite)?
- Shiko trendin kryesor – a është grafiku në rritje apo në rënie?
- Vëzhgo pikat kyçe – ku ka pasur ngritje ose rënie të forta?
- Krahaso me lajmet – shpesh një ndryshim i madh në grafik lidhet me një ngjarje si publikimi i rezultateve financiare, lajme mbi drejtuesit e kompanisë apo ndryshime në treg.
- Mos u fokusoni vetëm tek një ditë – një ditë e keqe nuk do të thotë që aksioni është i keq, po ashtu një ditë e mirë nuk garanton sukses afatgjatë.
Çfarë të mbani mend kur lexoni një grafik të aksioneve
Leximi i një grafiku nuk është thjesht të shohësh një vijë që lëviz lart e poshtë – është të kuptosh historinë që ai po tregon. Një grafik është si një pasqyrë e ndjenjave të tregut: frika, entuziazmi, shpresa dhe zhgënjimi të gjitha reflektohen aty. Për të marrë vendime të zgjuara, mos e shihni grafikën të izoluar nga realiteti – lidhni gjithmonë informacionin me lajmet, gjendjen ekonomike dhe planet tuaja afatgjata. Sa më shumë praktikë të keni, aq më lehtë do t’ju duket leximi i tyre dhe do të mund të shihni jo vetëm çmimin, por edhe historinë që fshihet pas tij.